Genel olarak enerji almak için araçlar, kullanılan yakıta göre sınıflandırılır. Bugüne dek sadece benzin gibi fosil yakıtlar kullanılarak geliştirilen araçlar, fosil yakıtların sürdürülebilir olmaması, çevreye zarar vermesi gibi pek çok dezavantajı ile sektörün farklı arayışlara girmesini sağladı. Etkili çözüm ise elektrik oldu!
Elektrikli araçlar bugün otomobil sektöründe oldukça önemli bir yere sahip. Her geçen gün de daha fazla elektrikli aracı yollarda göreceğiz. Pek çok kullanıcı gibi sizi de bir elektrikliyle şerit değiştirme fikri heyecanlandırıyor olabilir. Ama avantajları dezavantajlarından şarj süresine, sürüş menzilinden çalışma prensibine kadar pek çok soru kafanızı karıştırıyor olabilir. Elektrikli araçların sizin için de doğru bir adım olup olmadığına karar vermenize yardımcı olacak bilgilerle birlikte merak ettiğiniz tüm yanıtları ayrıntıları ile sizin için yanıtladık. Okumanızı bitirdiğinizde bir test sürüşünü deneyimlemiş gibi hissedeceksiniz.
Elektrikli araçlar nelerdir, sorusunun yanıtı oldukça geniş. Otomobil, kamyonet, kamyon ve diğer ulaşım araç sadece bazıları. Özellikle elektrikli tırlar son yıllarda yaygınlık göstererek kullanışlı çekiş gücü gibi avantajlarını da beraberinde getirmiştir. Böylece nakliye işlemleri bugün çok daha kolay ve tasarruflu gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Golf aracı gibi mini modeller ve daha kısa süreli kullanımı olan araçlarda da bugün elektrikli yakıt kullanımını görmemiz mümkün.
Elektrikli araçlar güç kullanım seviyelerine göre sınıflandırılır. 4 elektrikli otomobil türü mevcuttur:
Tam Elektrikli (BEV): Bu araba tamamen elektrikle çalışır.
Plug-in Hybrid (PHEV): Bu arabanın hem elektrik motoru hem de yakıt motoru vardır.
Hibrit (HEV): Bu arabanın hem elektrik motoru hem de yakıt motoru vardır, ancak bir şarj istasyonunda elektrikle şarj edilemez. Kendi kendini şarj eden türdedir.
Menzil genişletici (E-REV): Bu arabada ayrıca hem elektrik motoru hem de yakıt motoru bulunur, ancak genellikle her zaman elektrik motoruyla çalışır.
Elektrikli otomobil, yakıt motoru yerine elektrik motoruyla çalışır. Enerjisini arabaya takılan şarj edilebilir pillerden alır. Bu piller genellikle arabanın altında bulunur, ancak bagajda da olabilir. Arabanın geri kalanı, yakıtla çalışan bir araba ile tamamen aynıdır. Yani dışarıda. Eksik olan tek şey egzoz. Elektrikli araçların çalışma prensibi sanıldığının aksine çok daha basittir. Öncelikle az parça ile daha hissedilebilir tork gücüne sahiptir.
Elektrikli araçların en önemli parçası denilebilecek elektrikli otomobil motoru, bir diğer adıyla indüksiyon motoru olarak da bilinir. Motor, aracın hareket edebilmesi için gerekli tork gücünü alternatif akım yoluyla dönüştüren mekanizmaya sahip bir güç kaynağıdır. Motorun parçasına batarya üzerinden aktarılan elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştürerek aracın hareket etmesini, ilerlemesini sağlar.
Elektrikli araçlar nasıl çalışır, sorusunun yanıtı rotor adlı parçada gizlidir. Bu parça sayesinde aracın elektrik akımı döner ve elektrik enerjisi hareket enerjisine (ç)evrilir. Lityum iyon gibi piller aracılığıyla elektrik motoruna güç aktarılarak çalışır. Dolayısıyla temiz hava sahasının oluşmasında da etkilidir. Gelecekte hava kirliliğinin de önüne geçilmesi için önemli bir rol üstleneceği düşünülen elektrikli araçlar, doğaya zararın en aza indirilmesine olanak sağlar.
Elektrikli araçlar nasıl şarj edilir, sorusu için dolum şekline bağlı olarak iki farklı yanıt verilebilir.
Normal Alternatif Akım (AC) şarj istasyonları: Bu sistemde kablolu da denebilecek alternatif akım yöntemi kullanılır. Ev şarjı denilen AC ile çok uygun bir maliyetle aracınızı şarj etmeniz mümkündür. Garajınızda ya da evinizde yalnızca şarj kablosunu, belirlenen prize takmanız yeterlidir. Cep telefonunuzu şarj etmek gibi…
Hızlı Doğru Akım (DC) tipi şarj istasyonları: Günümüzde en yaygın olan şarj istasyonlarıdır. Genellikle fosil yakıt istasyonlarında ve AVM’lerde bulunan DC istasyonlarında da araç şarjı oldukça pratik bir şekilde yapılır. Aracınızı istasyona getirmeniz ve görevliye teslim etmeniz yeterlidir. DC istasyonları, akımı doğru akıma çevrilerek direkt aracın bataryasına ekler. Bu istasyonlarda yeni nesil teknoloji ile geliştirilen şarj aletleri kullanılmaktadır. O nedenle daha kısa zamanda aracınızı şarj etmeniz mümkündür.
Yakıt hücreli bir elektrikli arabadan dolu bir hidrojen deposuyla gidebileceğiniz mesafeye menzil denir. Elektrikli araçların menzili araca göre değişir. Bu nedenle belirli bir aralığın ne kadar geniş olduğunu belirtmek mümkün değildir. Bir otomobilin menzili aynı zamanda farklı elektrikli otomobil türleriyle de ilgilidir.
Menzilinizden tam olarak yararlanmak istiyorsanız, tam şarjlı bir piliniz olduğundan emin olmanız önemlidir. Bu sayede şarj istasyonundan "elektrikli yoldan" en fazla kilometreyi kat edebileceğinizden emin olabilirsiniz. Ayrıca, yoldayken her zaman yanınızda bir şarj kablosu ve şarj kartı bulundurmanız önemlidir. (*) Akünüzle sürüşe devam edememeniz gibi pek olası olmayan bir durumda, aracınızı yol boyunca halka açık bir şarj istasyonunda şarj kablonuz ve şarj kartınızla veya bir prizde ( taşınabilir bir şarj cihazınız varsa ) şarj edebilmeniz de önemlidir. Ayrıca plug-in hibrit otomobiller ve menzil genişleticilerde farklı bir yakıtla çalışma seçeneği de bulunur. Bu sayede yol kenarında durmak zorunda kalmazsınız!
Yakıt hücreli bir arabanın menzili, yakıt olarak kullanılan hidrojen miktarına bağlıdır. Litre cinsinden değil, kilogram cinsinden belirtilir. Menzil ayrıca otomobilin ihtiyaç duyduğu enerji miktarına da bağlıdır. Orta büyüklükteki bir elektrikli binek otomobil, her kilogram hidrojenle yaklaşık 100 kilometre yol kat edebilir. 5 kilogram hidrojen içeren bir depo ile yaklaşık 500 kilometre yol gidebilirsiniz.
Elektrikli araçlar kaç saatte şarj olur, sorusunun yanıtı farklı değişkenlere bağlıdır. Öncelikle bu süre araçtan araca göre değişebilir. Fosil yakıtla çalışan araçlarda ortalama 1-3 dakika iken elektrikli modellerde bu süre artar.
İki farklı şarj seçeceğinde süreler değişmektedir. Enerji yoğunluğu daha az olan AC ile aracınız çok daha yavaş şarj olur. Evde geleneksel elektrik fişi ya da Wallbox aracılığı ile yapılır. Bu şarj tipinde özel bir güç devresi kullanılır. Bataryanızın gücüne bağlı olarak minimum 7-8 saat ile 12 saat arasında elektrikli aracınızın şarjı tam dolacaktır.
DC istasyonlardaki şarj ünitesi ile dolum süresi genellikle 20 dakika ile 1 saat arasında değişir. Siz dinlenirken aracınızın dolum işlemi kolayca gerçekleştirilebilir. Elektrikli araçlarda şarj süresinde en önemli nokta bataryanın büyüklüğü ve aracın şarj edildiği istasyonun ne kadar verimli olduğudur. Bataryanın büyüklüğü ekseninde, aracınız kaç kW ile destekleniyor, sorusu büyük önem kazanır.
Kısaca,
Ortalama pil kapasitesi (60 kWh) ila %80 dolu olan bir elektrikli otomobil: Soket üzerinden 21 saat (2,3 kW)
Evdeki bir şarj istasyonu ile 4,5 ila 13 saat (11 - 3,7 kW) 2 ila 4,5 saat
Halka açık bir şarj istasyonu aracılığıyla (22 - 11 kW) 20 ile 1 saat
Bu şarj süreleri gözünüzü korkutmasın; yapılan çalışmalar elektrikli araç şarj süresinin zamanla kısalacağı yönünde. Artan istasyon sayısı ve kısa şarj süresi de bu otomobilleri çok daha kullanışlı bir hale getireceğinin müjdesini veriyor.
Elektrikli araçta şarj etme hızı ve pillerin kalitesi de önemli. Bunları otomobil üreticilerinin akü için verdiği garantide görebilirsiniz. Ancak ikinci el araçlarda kimi zaman, satıcı bu bilgiyi sağlayamaz. Bu nedenle, bir test sürüşü sırasında pili bir kez neredeyse tamamen boş olarak sürmek akıllıca olacaktır. Bu şekilde, elektrikli araçla gidebileceğiniz menzil hakkında size söylenenlerin yaklaşık olarak doğru olup olmadığını anlayabilirsiniz.
Bir arabanın maliyeti onu satın alma ve kullanma maliyetinden oluşur. Elektrikli araçları satın alma maliyetlidir ancak kullanım ve bakımı daha ucuzdur.
Çevre için daha iyidir: Elektrikli arabalar, geleneksel arabalardan çok daha temizdir çünkü çevreye kirletici bir kokteyl yaymazlar. Elektrikli bir araba sürerek daha iyi bir çevreye katkıda bulunursunuz. Aracın şarj edildiği akımı aklınızda bulundurun. Elektrik ne kadar yeşil olursa, araba o kadar çevre dostu olur. Birkaç güneş paneli için tasarruf etmek ve arabayı bu enerjiyle şarj etmek bu nedenle çok iyi bir fikirdir. Özellikle pillerin üretimi ve geri dönüştürülmesinin çevre üzerinde etkisi vardır.
Daha az bakım maliyeti vadeder: Ayrıca güzel: Elektrikli bir araba ile çok daha düşük bakım maliyetlerine sahip olursunuz. Bunun elektrik motoruyla ilgisi var. Bir içten yanmalı motorla karşılaştırıldığında, bir elektrik motorunun çok daha az hareketli parçası vardır. Bu, aşınma ve yıpranma olasılığını azaltır. Bir elektrik motorunun uzun vadede hala daha ucuz olup olmadığını zaman gösterecek.
Elektrikli arabalar fısıltı kadar sessizdir: Geleneksel otomobilin tanıdık kükreyen sesi içten yanmalı motor tarafından üretilir. Elektrikli bir araba elektrikle çalışır, bu da çok daha az gürültü anlamına gelir. Bu çevre dostu arabaların fısıltı kadar sessiz olması hem avantaj hem de dezavantaj. Sürücüler için güzel ve sessiz, ancak bisikletliler ve yayalar için tehlikeli. Bu nedenle, düşük hızlarda biraz daha fazla gürültü üreten elektrikli arabalar vardır. Elektrikli otomobil yelpazesi giderek daha iyi hale geliyor, ancak hala geleneksel otomobilin gerisinde kalıyor. Bir elektrikli otomobil tam dolu bir pille ortalama 100 ila 500 kilometre yol alabilir. Örneğin 50 litre depo kapasiteli ve ortalama 15'te 1 yakıt tüketimi olan bir benzinli otomobilin menzili 750 kilometredir. Bu hala bir fark. Sınırlı menzil 'menzil kaygısına' neden olabilir: hedefinize ulaşamama korkusu.
Avantajlarının yanı sıra elektrikli araçların dezavantajlarını da bulunur. Bunları da aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.
Yeni bir teknolojidir: Elektrikli araçlar büyük oranda yeni gelişmektedir. Bundan dolayı yapılan çalışmalar maliyetlidir. Bu durum araç fiyatlarına da yansır.
Şarj süresi uzundur: Şarj sürelerinin motorlu araçlara göre vakit alması da dezavantajları arasında sayılabilir. Fosil yakıtlar ile araç kısa sürede sürülebilir hale gelir. Elektrikli modellerin ise şarj olması gerekir.
Pil kira ücreti bulunur: Markadan markaya değişkenlik gösteren bir özellik de pil kira ücretidir. Pil kira ücreti bazı markalarda mevcut olmakla birlikte bataryanın verimliliği düşmesiyle batarya değişimi yapılabilir. Batarya ücreti de maliyetli olabilir. Ancak bu noktada batarya kiralama yöntemini de kullanabilirsiniz.
Çekme çubuğu yoktur: Bir karavan ve bir elektrikli araba genellikle birlikte iyi gitmez. Birçok elektrikli otomobilde çekme çubuğu yoktur. Birini monte etmek ne yazık ki şimdilik bir seçenek değil. Pil takımı genellikle yoldadır veya pilin ve motorun soğutma kapasitesi bunu kaldıramaz. Araba alırken akılda tutulması gereken bir şey.
Elektrikli araçlar fosil yakıtla çalışan araçlara göre çok daha düşük bir yakıt maliyetine sahiptir. Şarj süreleri uzun görünse de maliyetleri ve ulaşım süreleri ile da benzine oranla daha uygundur. Yakıt üzerinde ülke ekonomilerine katkıları bulunarak fosil yakıt bağımlılığını azaltmaya ve cari açığın azalmasına olanak tanır. Bu durum ülkelerin gelecekteki ekonomisine de büyük oranda katkı sağlar.
Elektrikli araçlar petrole olan bağımlılığı azaltacağı için birçok ülke tarafından da desteklenmektedir. Bakım masrafları ve düşük maliyetli bakım içten yanmalı motorlara oranla daha ekonomik olmasını sağlar. Ayrıca arızalanma ihtimali daha düşüktür. İçten yanmalı motorlara kıyasla daha zor bozulan bir sisteme sahiptir. Bu da elektrikli araçların daha kullanışlı olmasını sağlar.
Klasik otomobillere kıyasla elektrikli araçların çok daha hızlı hareket etme ve yavaşlama olanakları mevcuttur. Bu sayede hızlı hareket etme ve acil fren yapma anında elektrikli otomobiller daha avantajlıdır.
Elektrikli araçlar içten yanmalı motorlu modellere kıyasla daha sessiz ve konforlu bir sürüş hissiyatı verir. Dizel ve mazotla çalışan araçların aksine elektrikli araç motoru çok daha sessiz şekilde parçalarının hareket etmesi sayesinde gürültü kirliliğinin de önüne geçer. Yoğun nüfuslu şehirlerde araçların gürültüsü toplumun yaşantısını olumsuz yönde etkiler. Elektrikli araçlar sessiz bir kullanıma sahip olduğu için kullanımının yaygınlaşmasıyla sokaklardaki gürültü de büyük oranda azalacaktır.
Elektrikli araçların yolda kullanılmadan önce tescil edilmeleri için birçok uluslararası gerekliliği karşılaması gerekir. Aynı durum güvenlik alanında da geçerlidir. Elektrikli ve hibrit araç üreticileri, otomobilleri üretmeye başlamadan önce çok iyi test ediyor. Ayrıca üretimden sonra güvenliği yakından takip ediyorlar.
Çevre dostu elektrikli araçların avantajları arasında konforlu sürüş keyfi öne çıkar. Aracınızı sessiz ve rahat bir hissiyatla kullanabilirsiniz. Böylece yol boyunca hem siz hem de çevredekiler rahatsız olmaz.
Şarj sürelerinin motorlu araçlara göre vakit alması da dezavantajları arasında sayılabilir. Buna kıyasla fosil yakıtlar ile araç kısa sürede sürülebilir hale gelir.
Markadan markaya değişkenlik gösteren bir özellik de pil kira ücretidir. Pil kira ücreti bazı markalarda mevcut olmakla birlikte bataryanın verimliliği düşmesiyle batarya değişimi yapılabilir. Batarya ücreti de maliyetli olabilir. Ancak bu noktada batarya kiralama yöntemini de kullanabilirsiniz.
Genel olarak değerlendirildiğinde günümüzde elektrikli araçlar konforlu ve doğa dostu bir sürüş deneyimi yaşatır. Şarj süreleri dezavantaj gibi görünse bile uzun süreli sürüş deneyimi yaşatabilmesi bu dezavantajı ortadan kaldırır. Ayrıca yapılan çalışmalar sonucunda bu şarj süreleri daha da uzatılabilir bu da sürüş deneyimi için daha fazla keyif anlamına gelir.
Son gelişmelere göre daha küçük ve daha uygun fiyatlı elektrikli araç arzı da artmaktadır. İşte tam bu doğrultuda Citroën Ami ve ailelere uygun olan daha geniş hacimli Citroën Ë-C4 geliştirilmiştir. Siz de elektrikli bir araç arıyor ve ekolojik, sessiz ve tasarruflu bir sürüş deneyimi yaşamak istiyorsanız Citroën Ami veya Ë-C4 ile harika bir başlangıç yapabilirsiniz. Şimdi arkanıza yaslanın ve bu sürüşün keyfine varın!